در دهه‌ای که پشت سر گذاشتیم وسوسه پول و شهرت شرکت ها را به سوی تقلایی دیوانه وار برای چسباندن عنوان فناوری به خود سوق داده؛ جنونی که ممکن است در آینده نزدیک نتایج اسفناکی برای آنها در پی داشته باشد.
سال ۱۹۹۸ تب اینترنت به بالاترین حد خود رسیده بود. سرمایه گذاران جسور از بیم جا ماندن از قافله بریز و بپاشی به پا کرده و دار و ندارشان را به پای شرکت های به ظاهر اینترنتی می ریختند.کارآفرینان ها هم از این فرصت استفاده کرده و با چسباندن پسوند دات کام یا پیشوند e و net به ابتدای اسم خود در پی جذب سرمایه گذاران مشتاق اینترنت و نشستن بر سر این خوان نعمت بودند.
برخی مدیران پا را از این هم فراتر گذاشتند، برای مثال «الن مکلر»، مدیرعامل انتشارات «مکلر مدیا» نام شرکت خود را به Internet.com Corp تغییر داد و البته از آن نتیجه هم گرفت.
زمانی که در سال ۱۹۹۹ این کمپانی عمومی شد، ارزش هر سهم آن ۱۴ دلار بود اما در دسامبر همان سال و در اوج حباب دات‌کام، هر سهم Internet.com بیش از ۷۲ دلار مبادله شد. در آن دوران مهم نبود کسب و کار شرکت تا چه حد به اینترنت ربط دارد، کافی بود یک پسوند دات کام دنبال نام آن بچسبانید تا ارزشش یک شبه چند برابر شود.
هرچند این داستان در سال ۲۰۰۰ و در پی ترکیدن حباب دات‌کام به شکلی تراژیک تمام شد اما در دهه گذشته در قالب وصله شرکت فناوری تکرار شده است. مهم نیست کسب و کار واقعی شرکت یا سازمان چیست، کافی است خود را فناوری محور خوانده و برای تامین سرمایه و دریافت پول سراغ سرمایه گذارهای ریسک پذیر برود.
همین مساله باعث شده آژانس های مسافرتی، تهیه غذا و فروشگاه مواد غذایی به عنوان شرکت فناوری محور محسوب شوند. کار به جایی رسیده که حتی سرویس های به گردش بردن سگ‌ها و داروخانه ها هم خود را به عنوان استارتاپ مبتنی بر تکنولوژی جا زده اند.
البته مدیران این شرکت ها به استفاده از واژه فناوری در معرفی شرکت قناعت نمی کنند. برای مثال مدیر عامل کمپانی Impossible Foods که در زمینه تولید گوشت های گیاهی فعالیت دارد، در مصاحبه با Inc این ادعای عجیب را مطرح کرده بود:
در حال حاضر ما نه تنها یک شرکت تکنولوژیک، بلکه مهمترین کمپانی فناوری در دنیا هستیم.
نمی توان انکار کرد که در خط تولید Impossible Foods و شرکت های رقیبش از جمله Beyond Meat نوآوری و تا حدودی فناوری به کار رفته اما این شرکت ها عملا رفتار و لحن صنایع اینترنتی و نرم افزاری را به خود گرفته اند. Beyond که کسب و کار اصلی آن تولید گوشت گیاهی است در آگهی پذیره نویسی سعی کرده نظر سرمایه گذرهای حوزه فناوری را اینگونه جلب کند: «کسب و کار ما توسعه سه پلتفرم محصول گوشت گاو، خوک و مرغ است». در ادامه هم موفقیت پیوسته خود را مدیون حفاظت از «مالکیت فکری و فناوری های اختصاصی» عنوان کرده است.
«راگویندرا رو»، استاد امور مالی دانشگاه کمبریج که روی پیامدهای تغییر نام شرکت ها تحقیقاتی را صورت داده، درباره این رفتار می گوید: «جنون آنها حساب شده است». مطالعات وی نشان داده است که بین سال های ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۹ ارزش سهام شرکت هایی که وارد بازی com. شده اند، به شکلی ناگهانی افزایش پیدا کرده است.
جالب این جاست در برخی موارد این شرکت ها یا به صورت بسیار محدود خود را درگیر اینترنت کرده یا تنها تظاهر به سرو کار داشتن با اینترنت کرده اند. به باور این کارشناس گرایش به ارزشگذاری بیش از حد و غیرمنطقی ریشه در طبیعت انسان دارد:
این صنایع جدید پتانسیل بازدهی فوق العاده ای دارند اما کمتر کسی از کار آنها سر در می آورد. همه دغدغه از دست رفتن سرمایه شان را دارند اما مردم تنبل تر از این حرف ها هستند که در پی بررسی جریان نقدی یا مفاهیم زیربنایی دیگر باشند، چون آنها بیش از حد پیچیده هستند. تمام آنچه سرمایه گذار می خواهد بداند این است که در یک کلام آیا کمپانی ارزش دارد یا خیر.
بر اساس بررسی دیگری که این استاد کمبریج انجام داده، کمپانی ها حاضرند برای بهره مند شدن از ترندهای داغ سرمایه گذاری حتی نام خود را عوض کنند، چه رسد به افزودن یک پسوند یا و پیشوند مربوط به فناوری. جالب اینجاست که استراتژی هایی از این دست موفق بوده و ارزش سهام شرکت ها را فارغ از عملکرد واقعی آنها افزایش می دهد.
قیمت انواع جاروبرقی در بازار/ جاروبرقی ایرانی ارزانتر است یا خارجی؟